آموزش با روش بحث گروهی
آموزش با روش بحث گروهی
بر خلاف روش های دیگر تدریس مخصوصا روش سخنرانی كه عمدتا فعالیت های كلاس بر عهده معلم است در روش بحث گروهی دانش آموزان به طور فعال در فعالیت كلاس شركت می كنند این روش به یادگیرندگان كمك می كند تا نقطه نظرهای خود را بیان كنند عقاید و اندیشه های خود را توجیه كنند و با نظرها و اعتقادات دیگران آشنا شوند.
این روش برای تحقق یافتن هدف های آموزش نظیر ارزشیابی اندیشه های مختلف و ایجاد تحمل و بردباری در برخورد با عقاید دیگران بهترین روشۣ است و نیز این روش در درك و فهم مفاهیم و پیچیده یادگیرندگان را یاری می دهد .
مراحل انجام بحث گروهی
مرحله اول : انتخاب موضوع
موضوع های بحث گروهی به دو دسته تقسیم می گردند:
الف ) موضوع های مورد توافق همگان
ب ) موضوع های بحث انگیز
الف ) موضوع های مورد توافق همگان :
موضوع های مورد توافق همگان كه افراد آگاه درباره آن ها اختلاف نظر ندارند مانند مباحث طول و عرض كه جواب آن ها بدیهی است .
ب ) موضوع های بحث انگیز :
موضوع های نوع دوم به سادگی مورد توافق همگان نیست و هر كس عقیده مختلفی درباره آن دارد هر چند موضوع های بحث انگیز بهترین موضوع برای بحث گروهی است اما از برخی موضوعات نوع اول هم می توان در بحث گروهی استفاده كرد .
از فواید بحث گروهی درباره موضوع های مورد توافق همگان این است كه دانش آموزان فرصت می یابند تا عقاید خود را به طور روشن و واضح برای دیگران بیان كنند و اظهارات دیگران را درباره همان مطلب بشنوند در بحث پیرامون موضوع های بحث انگیز هدف رسیدن به حقیقت مطلب نیست زیرا اگر چنین امكانی وجود داشت دیگران قبلا به آن حقیقت می رسیدند.
با این حال این موضوع بهترین كمك را به یادگیرندگان می كنند و جلسات بحث گروهی را فعال و پر تحرك می سازند
فواید بحث گروهی با موضوعات بحث انگیز
1- طرح موضوعات بحث انگیز در جلسات بحث گروهی سطح علاقه و در نتیجه میزان مشاركت یادگیرندگان در فعالیت گروهی را افزایش می دهد
2- نیاز دانش آموزان به مقابله با نظرات مخالف و گوناگون را بر آورده می سازد
3- سطح درك و فهم دانش اموزان را بالا می برد.
مرحله دوم : یافتن زمینه مشترك برای بحث
در بحث گروهی لازم است معلم دانش آموزان را برای ایجاد یك زمینه مشترك برای بحث آماده كند این كاربران می توان با استفاده از خواندن یك فصل از كتاب , یك مورد مقاله, نمایش فیلم , گردش علمی بازدید از یك موزه یا كارخانه انجام داد .
مرحله سوم: بیان هدف های آموزش در بحث گروهی
بیان هدف های آموزش در بحث گروهی مانند هر روش تدریس دیگر از اقدامات مهم معلم می باشد معلم قبل از آغاز بحث هدف های اموزش آن جلسه بحث را در اختیار دانش اموزان قرار می دهد بیان هدف ها , جریان بحث را به نتیجه گیری از بحث سوق می دهد و از هدر رفتن انرژی افراد و بی نتیجه ماندن بحث جلوگیری می كند
علاوه بر هدف های اموزشی, تعیین یك محدوده زمانی نیز ضروری است این كار به جریان شكل گیری بحث و به نتیجه رسیدن به موقع آن كمك می كند . مثلا دانش آموزان بعد از مطالعه بخش مربوط به گیاهان قسمت های مختلف گیاه انواع ریشه ها . ساقه و برگ را مورد بحث قرار می دهند برای این منظور 3 جلسه 45 دقیقه وقت دارند.
مرحله چهارم : ترتیب نشستن افراد در بحث گروهی
بر خلاف روش سخنرانی كه در آن معلم در مقابل افراد كلاس قرار می گیرد در بحث گروهی ترتیب نشستن اعضا ی گروه باید به صورت جلسات سمینار یعنی به شكل دایره باشد و معلم نیز مانند یكی از اعضای گروه در جایی از این دایره قرار می گیردنه به دور از انهاونه در مقابل آنها ، این طریق نشستن تماس چشمی میان همه اعضای گروه و شركت كنندگان را در بحث ممكن می سازد
مرحله پنجم : هدایت جریان بحث
نقش معلم در روش بحث گروهی به حداقل می رسد هر چه معلم بیشتر صحبت كند دانش آموزان فرصت كمتری برای شركت در بحث خواهند داشت . بهترین روشی كه معلم در بحث گروهی باید در پیش گیرد این است كه بعد از صحبت معمولی روزانه و معرفی موضوع مورد بحث و دادن هدف ها و زمان بندی سكوت كند و به صورت شنوده ای علاقه مند در آید .
بیشترین نقشی را كه می توان در بحث گروهی به عهده معلم گذاشت آن است كه به عنوان رئیس جلسه نوبت افراد را نگه دارد و نظم جلسه را به یكی از اعضای كلاس واگذار كند . حتی برخی معلمان عقیده دارند كه اداره ی جلسه فرصت گوش دادن به موضوعات مورد بحث در جلسه را از معلم می گیرد و باعث می شود كه دانش اموزان به جای اینكه یكدیگر را خطاب قرار دهند مرتبا معلم را مورد خطاب قرار دهند.
اگر معلم اداره ی جلسه را به دیگران واگذار كند خود به صورت یك شنونده فعال در می آید و می تواند جریان بحث را به دقت دنبال كند و از مباحث یادداشت برداری كند و به موقع اظهار نظر نماید .
البته لازم هم نیست كه معلم حتما سكوت كند بلكه در مواقعی كه بحث از موضع خارج می شود به عنوان هدایت كننده ای بحث ، جلسه را اداره كند یا در جایی كه بحث به بن بست رسید وارد بحث شده و آن را از بن بست خارج یا به مسیر اصلی اش بر گرداند .
راهنمایی هایی برای هدایت بحث گروهی
1- همكاری افراد خجول را به بحث جلب كند و سوالات ساده كه قادر به پاسخگویی هستند از آن ها بپرسد .
2- اظهار نظر ها و سوال های دانش آموزان را به سوی دانش آموزان دیگر هدایت كند مثلا : (نظر علی در این مورد چیست ؟ )
3- دانش آموزان را تشویق كند تا به جای منتظر ماندن برای اظهار نظر معلم به یكدیگر نگاه كنند و خطاب قرار دهند .
4- از دانش آموزان بخواهد كه نظر دیگران راخلاصه كنند
5- خواستار اطلاعات بیشتر شود مثلا: ( احمد در این مورد بیشتر توضیح دهید . )
6- بحث ها را به مسیر اصلی اش بر گرداند مثلا : (اجازه بدهید در این باره صحبت كنیم ،كسی نظری در این مورد دارد ؟ )
7- وقت كافی جهت اظهار نظر به دانش اموزان بدهد مثلا بگوید : (نظر خود را روی كاغذ بنویسید )
8- در هر مورد خواستار مثال شود و از درك موضوع اطلاع پیدا كند .
منبع: جزوه روش های نوین تدریس ارائه شده در جلسه توجیهی معلمان اول و دوم تابستان 79 مركز تربیت معلم شهید رجایی تهران
